اعجاز باستان شناسی در قرآن و تاثیر آن بر دانش تفسیر

قرآن

حجت الاسلام مهدی سازندگی (استاد همکار دانشگاه مجازی)

حجت الاسلام دکتر میثم ناظمی (استاد همکار جامعه المصطفی)

.......

فارسی

2 اسفند 1402

سالن جلسات دانشگاه مجازی

125 نفر آنلاین

https://room.aou.ir/pgq7cxppyyyl/

اعجاز باستان شناسی در قرآن و تاثیر آن بر دانش تفسیر

بسم الله الرحمن الرحيم

این نشست علمی در تاریخ 2  اسفند ماه 1402 به همت معاونت پژوهش دانشگاه مجازی برگزار گردید.

در زیر گزارشی از اهم موضوعات ارائه شده در این نشست علمی ارائه می گردد:

استاد محترم سازندگی ابتدا به توضیح باستان شناسی و اعجاز بودن آن  پرداختند با این بیان که اعجاز باستان شناسی در قرآن، موضوعی بین رشت های و زیرمجموعه تفسیر موضوعی و تلفیقی ازعلوم انسانی )باستان شناسی، تاریخ، جامعه شناسی، فرهنگ و تمدن، و ...  اعجاز باستانی قرآن را زا دو منظر درون قرآنی و برون قرآنی می تواند مورد بررسی قرار داد. براساس قرآن، دانش باستان شناسی، از جمله آیات آفاقی برای شناخت حقیقت است. دانشی نوپدید است که در قالب تاریخ، قصص انبیاء، ضرب المثل، قابلیت مطرح شدن دارد. اعجاز باستان شناسی در قرآن به این معنا است که قرآن کریم در برخی از آیات خود به رخدادها، مكان ها، اشیاء و افرادی اشاره می کند که با کشفیات و شواهد باستان شناسی مطابقت دارند. این نوع اعجاز نشان می دهد که قرآن کریم دارای دانشی فرازمانی و فراانسانی است که تنها از جانب خداوند متعال می تواند نازل شود.

ایشان معجزه در لغت را توضیح دادند که معجزه از ریشه عَجُزَ به معنی پایان  و بن یک چیز می باشد  « از ریشه مقاییس اللغه این کلمه را دارای دو اصل می داند که یكی بر ضعف و دیگری بر انتهای یك چیز دلالت دارد

برخی از محققان پنج معنای لغوی برای این واژه ذکر نموده و بهترین وجه را، ضعف می دانند

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود  معجزه در اصطلاح توضیح دادند که معجزه در اصطلاح به اینگونه است که اثبات چیزی یا نفی چیزی که معمولی نباشد.

• به صورت خارق عادت باشد.
• مطابق مدعای پیامبر باشد.
• همراه با تحدّی باشد.
• بدون معارض باشد.
• دیگران از آوردن آن ناتوان باشند

استاد ناظمب به تعریف باستان شناسی پرداختند که مطالعه بقایای مادی به جای مانده از فعالیت های بشری، به منظور شناخت پیشینه فرهنگی جوامع بشری است که می تواند شامل بناها یا سازه های مختلف باشند که لزوماً متن و نوشت های هم ندارند.

- دانش شناخت فرهنگ های ادوار گذشته، براساس مطالعه اشیاء و آثار دیرین و جز آن است.

- کروبر، تاریخی که بر پایه اسناد و مدارك غیرمكتوب استوار است.

- پل مارتین، علم بازسازی تاریخ انسان از گذشته تا حال که در آن منشأ فرهنگ ها و تمدن های

منقرض شده را می جوید.

ایشان به توضیح مبانی اعجاز علمی  در قرآن را توضیح دادند که در هیچ یك از آیات قرآن جزئیات شامل نام، نسب، دودمان، محل تولد، مسكن، شیوه زندگی اجتماعی، هنری و سایر خصوصیات مربوط به مردمی که در آن شهرها زندگی می کرده اند بیان نگردیده و توجهی نشده است؛ روشن است که قرآن کریم کتاب تاریخ نیست تا در آن به شرح زندگی فرد فرد مردم بپردازد، بلكه کتاب هدایت است و از امور گذشتگان آنچه را که مایه سعادت مردم است، شرح می دهد و البته دلیلی وجود ندارد که به یك داستان اخلاقی، جزئیاتی چون نام افراد و مكان ها مثلاً نام شاهان همسایه و نیز شیوه های هنری و فرهنگی اضافه شود. اینجاست که مدارك تاریخی و باستان شناسی در روش نکردن این مسایل به یاری می آید.

اقای سازندگی به ریشه های باستان شناسی در سایر کتب مقدس را توضیح دادند که اولین گام های باستان شناسی در جهان، از کتاب تورات برگرفته شده است. گروهی علاقه مند شدند که در مناطق مختلف کاوش و اشیاء یا اماکنی که در متون متقدم معرفی شده بود را شناسایی کنند. در کتب مقدس نیز مكان های مختلف و شخصیت های تاریخی متعددی ذکر شده اند و در سیر مطالعات این کتب، برخی علاقه مند شدند که رویداده ایی که در کتب مقدس آمده را پیجویی و آثار آن ها را شناسایی کنند. طبیعتاً مناطق در دسترس تر برای این کار، شرق مدیترانه بود که در آن زمان تحت سلطه امپراطوری روم بوده است. آنها در این مناطق به کاوش پرداختند.شبه جزیره عربستان به این دلیل که چندانی از این مناطق در کتب مقدس نشده بود در اولویت کاوش نبودند. در شبه جزیره عربستان از حدود نیمه قرن ۱۹ به طور جدی به مسئله باستان شناسی پرداخته شد و در حدود اواخر قرن ۱۹ مدائن صالح کشف می شود، و پای کاوشگران به شبه جزیره عربستان باز می شود. نخستین کتیبه های جنوب عربستان در حضرموت کشف می شود.

در پایان اساتید محترم به سوالات مخاطبین پاسخ های لازم را ارائه کردند .